Sağlık Hizmetleri Finansmanında Kullanıcı Katkılarının Sosyal Politika Hedefleri Açısından Değerlendirmesi
Turkay ODABAŞ
Sağlık hizmetlerinde arka kapıdan özelleştirme, koyun postuna bürünmüş kurt, hastalık vergisi, eksik sigortalılık ve çifte primlendirme ve kapsam derinliğini azaltan mekanizma vb ifadelerle nitelendirilen kullanıcı katkıları; sağlık harcamalarının bir kısmının kullanıcılar tarafından karsılanması olarak tanımlanabilmektedir. Sağlık sektöründe kullanıcı katkılarına yönelik olarak önemli politik tartışmalara da rastlanılmaktadır. Kullanıcı katkısı tartışmalarında bu katkıların olumlu sonuçlarına dair analizler yapıldığı gibi, kullanıcı katkılarının bazı hastalar, hastalık grupları, yoksullar ve kolay zarar görebilecek kesimler için hakkaniyetsizliğe sebep olduğu şeklinde eleştiriler de bulunmaktadır.
Diğer yandan sosyal politika tanımlarına bakıldığında dar ve geniş anlamda iki çerçevede ele alınabilmektedir. Geniş anlamda sosyal politikanın kısaca, bütün sosyal alanlar ve bütün sosyal grupların sorunları ile ilgilenip çözümler ürettiği ve sosyal politikanın, çeşitli hedefler içererek bu hedeflere ulaşmada dinamik yaklaşımlar belirlediği bahsedilebilir. Geniş anlamda sosyal politika önlemleri bir yandan geniş toplumsal kesimlere yönelmekte, öte yandan bu kesimler içinde yer alan özel grupların sorunlarıyla ilgilenmektedir. Bu gruplar kadın, çocuk, yoksul, kısıtlı vb. olabilmektedir.
Bu çalışmada katkı paylarına ilişkin tanımlamalar ve bazı tartışmalara yer verildikten sonra sosyal politika hedefleri tanımlanmakta bu hedeflere ulaşma sistematiğine ilişkin değerlendirme tablosu çerçevesinde analiz yapılmaktadır.
Bu analizde değerlendirmelerin ortaya konması için bir ölçüm tablosu ve bağlı yönergesinin sistematiği kullanılmıştır. Ölçüm tablosu ve bağlı yönerge ile, bir yasal düzenlemenin sosyal politika hedeflerini hangi açılardan karşılayıp karşılanmadığına ilişkin değerlendirmelerin objektifliği ve bilimselliğinin arttırılması hedeflenmiştir. Bu tabloda; değerlendirilecek düzenlemelerin beş başlıkta uygunluğunun tespiti için kriterler belirlenmiştir. Çalışma ile sağlıkta katkı payı vb. düzenlemelerin yapılması sırasında ulusal sosyal politikalarla uyumuna dair sistematize edilmiş değerlendirmelerin çeşitlendirilmesi hedeflenmiştir.