3.Erdemli Mal Kavramı
Devletin bireyleri tüketmek için zorladığı mallara erdemli mallar denmektedir.[11] Kişisel tercihlerin malın faydası için yeterince ortaya çıkmadığı durumlarda erdemli mallar kavramı devreye girmektedir.[12] Özellikle koruyucu hizmetler olmak üzere bir takım sağlık hizmetlerinin erdemli mallar (merit mallar) statüsünde kamu yatırımlarına gerek duyduğundan bahsedebiliriz. Erdemli mallar piyasa mekanizmasının bu mal ve hizmetleri yeteri kadar üretemediği durumlar için söz konusu olacaktır. Bu noktada bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi gereken optimum miktarların tespiti devreye girmektedir. Bir malın sağladığı fayda bireysel açıdan o mal ya da hizmete olan ihtiyacın şiddetiyle hissedilmektedir. Bireyler ihtiyaçları karşılama peşinde koşarken genelde hiyerarşik bir sıra takip etmektedir. Yani karnını düzenli doyuracak düzeyde geliri olmayan bir bireyin ileri düzey bir sosyal harcama yapması örneğin bir kulüp faaliyeti için harcamalarda bulunması ya da bir prestij harcaması yapıp ileride kazanmayı düşündüğü bir statü için çevresindekileri yemeğe götürmesi veya ileride hasta oluruz düşüncesiyle çok çeşitli ve pahalı aşıları da yaptırması pek karşılanır bir durum değildir. Yine böyle bir bireyin eğitimini her şeyin önünde tutup devletin sağladığı okullar dışında geleceğine yatırım yapmak amacıyla özel okul taksitlerini yüklenmesi de çoğu zaman rastlanılır bir şey olmamaktadır. Bu bireyler daha sonrasında belli bir gelir düzeyine ya da eğitim ve tecrübe düzeyine eriştikten sonra ihtiyaç tanımlarını ve harcama yapılarını değiştirmekte, daha önce ihtiyaç olarak tanımlamadıkları mal ve hizmetler için harcama yapabilmektedirler. Erdemli malları bu noktada şu şekilde de tanımlayabiliriz. Erdemli mallar öyle mallardır ki insanların bu mal ve hizmetleri ihtiyaç olarak tanımlamaları belli bir gelir düzeyi ve eğitim düzeyine bağlı olarak zamanla gelişmektedir. Bu mal ve hizmetlerin yeterli tüketilmemeleri toplumsal maliyetlere sebep olmakta dolayısıyla devlet otoritesinin etkinliğini de olumsuz olarak etkilemektedir.
Bu mal ve hizmetler kişisel mal statüsünde, piyasa tarafından pazarlanabilen, fiyatlandırılabilen, piyasa mekanizması içinde üretilmeleri mümkün olan mallardır.[13] Ancak özellikle talebin yeterli düzeyde ortaya çıkmaması sebebiyle bu gerçekleşmemektedir.
Özellikle aşı ya da küçük çocukların yeterli beslenip beslenmediklerinin sağlık teşkilatınca denetlenmesi, ileride daha büyük sosyal harcamalara yol açacak bir takım vitamin ve mineral eksikliklerinin ücretsiz dağıtılmaları ya da erken teşhis ve tedavinin başarısı ve maliyeti üzerindeki etkisinin önemli olduğu hastalıklar için tarama programlarının düzenlenmesini devletin tüketimleri için zorladığı erdemli mallar kapsamında gösterebiliriz.
