Meslek Olma Şartları ve Muhasebe Mesleği

Mesleklerin entelektüel bir boyutu vardır ve meslek belli bir akademik eğitim süresini gerektirir.

Bu akademik eğitim, ihtisaslaşmayı da gerektirir.

Muhasebe mesleği için entelektüel boyutun varlığından ve giderek arttığından bahsedilebilir. Günümüzde ortaya çıkan karmaşık ticari ilişkiler, uluslararasılaşma, organizasyonlarda büyüme, kullanılan kayıt tekniklerinin ve konsolidasyon faaliyetlerinin giderek daha fazla karmaşıklaşması sonucunu doğurmuştur. Bu karmaşık yapının iş sahibi ve vergi idareleri tarafından yeterince  karar süreçlerine dahil edilebilmesi, kavranabilmesi daha yüksek düzeyde bir  mesleki düzen, bilgi ve aktiviteyi gerektirmektedir. Bu performansı göstermek zorunda olan muhasebe meslek mensupları eğitim almaktadırlar. Performansı yeterince sağlamak için, giderek daha fazla sertifikasyon süreçleri ve akademik eğitim devreye girmektedir. Ayrıca meslek ve uygulamaları ile ilgili olarak çalıştay, kongre, sempozyum vb.lerinin düzenlenmesi ihtisaslaşmayı sürekli kılmaktadır.

Meslekler, mensupları için fedakarca davranışlar bekler. Başka bir deyimle bir mesleğin mensuplarının amacı birinci olarak kendilerine ihtiyaç duyanlara hizmet etmektir. (Örn. Hastalar, öğrenciler, müvekkiller) Başkalarına ve topluma hizmet etmek meslek olmanın esasını teşkil etmektedir.

İç içe girmiş ticari ilişkiler, sosyal sorumluluklar ve devlet düzeninin sürdürülebilirliğine ilişkin tanımlanan gereklilikler, ticari hayatın düzenlenmesinde sürekli bir aktiviteyi gerekli kılmıştır. Dinamikleşen bu değişim süreci ise ilgili meslekler için, sürekli yenilenen sorun alanlarını, mevzuat değişikliklerini ve çözüm önerilerini gündeme getirmektedir. Bu dinamik sürecin yönetilmesi ve toplumsal faydanın ortaya çıkması için muhasebe mesleğini yürütenlerin sorumluluk bilinciyle hareket etmeleri ve kendilerini yenilemeleri gerekmektedir. Özellikle sürekli olarak değişime açık kalabilme iradesini gösteren meslek mensuplarının, fedakarca davranış koşulunu karşıladığından rahatlıkla bahsedilebilir.

Bir meslekte bütün meslek üyelerinin yer aldığı organize bir meslek örgütünün varlığı gereklidir. Bu meslek örgütü, özerk ve kendi kendini yöneten kolektif bir özelliğe sahip olmalı ve ehliyet sahibi üyelerini kontrol etmek, mesleki eğitim için rehberlik yapmak, mesleki uygulamalar için kabul edilebilir standartlar geliştirme gibi sorumluluklar taşımalıdır.

Meslek örgütüne ilişkin bu gereklilik meslek mensupları için özellikle, dinamik değişim sürecinin yönetilmesi noktasında kendini hissettirmektedir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde meslek standartlarının oluşturulması için güçlü çabaların ve sertifikasyon faaliyetlerinin ortaya çıkışı gözlenebilmektedir. Türkiye’de de özellikle son yirmi yılda başlatılan süreçle muhasebe meslek örgütünün hukuki alt yapısı sağlanmış, güçlendirilmesi süreci gerek iç gerekse dış dinamiklerle ivme kazanmıştır. Mesleki uygulamalar için kabul edilebilir standartlar oluşturma faaliyeti düşünüldüğünde özellikle “Kamu Gözetim Kurumu”nun faaliyetleri de akla getirilmelidir.

Son olarak toplum bazı meslekler için ek imkanlar sunabilmektedir.  Eğitim yardımları, kütüphaneler, hastaneler, araştırma faaliyetleri vs. gibi. Bir mesleğin toplumdan sağladığı avantajlarla, toplumun o meslekten sağladığı avantajlar, bir meslek ile toplum arasında bir tür sosyal sözleşmenin varlığına işaret etmektedir. Bu sözleşme belli bir meslek ile toplum arasındaki ilişkilerde ahlaki bir altyapı oluşturmaktadır ve meslek sahiplerinin topluma karşı özel bir ahlaki sorumlulukları olduğunu göstermektedir.

Muhasebe mesleği için toplumun ek imkanlar sağlaması adına ilk etapta çok fazla öğe akla gelmemektedir. Ancak meslek örgütünün “Maliye Bakanlığı” gözetiminde faaliyetlerini sürdürmesi ve güçlendirilmesi bu noktada akla getirilebilir. Bu gözetimin ek imkanların ileride oluşturabilmesi adına bir yol olduğundan bahsedilebilir. Ayrıca önemli bir nokta daha bulunmaktadır. Mükelleflerin ve ticari hayatın diğer öğelerinin faaliyetlerinde ruhsatlandırılmış meslek mensuplarının varlığı yasal zorunluluktur. Muhasebe meslek mensuplarının ticari hayatta rol almaya zorlanması devletin meslek mensuplarına görev tevdi etmesi şeklinde ifade edilebilir. Ancak bu görevlendirmeyi, devletin bu meslek mensupları için gelir temininde rol alması şeklinde okuyanlar da olabilmektedir. Devlet harcamalarının sosyal yönü iyice kavrandığında bu harcamaların kaynağı olan ticari faaliyetlerin ve vergisel faaliyetlerin birbiriyle ilintisi sağlanabilir. Bu çerçevede, devletin muhasebe mesleğini yürütenlerden bir takım menfaatler beklemesi ve karşılığında meslek mensuplarına bir takım menfaatler sunması, adı konmasa da bir sözleşmenin varlığını hissettirmektedir.